Μάρτιος 1988: Η Λάρισα «φλέγεται» καθώς, λίγο πριν η ποδοσφαιρική της ομάδα κατακτήσει το πρωτάθλημα και γίνει η πρώτη επαρχιακή ομάδα που στέφεται πρωταθλήτρια Ελλάδος, το ποδοσφαιρικό κατεστημένο υψώνει εκείνο το αόρατο τείχος, που ο Εντουάρντο Γκαλεάνο λέει ότι κάνει το Τείχος του Βερολίνου να μοιάζει αστείο: είναι αυτό το τείχος που ορθώνεται και χωρίζει αυτούς που έχουν από αυτούς που δεν έχουν, διαιρεί τον κόσμο σε Βορρά και Νότο, κι επίσης οριοθετεί σύνορα στο εσωτερικό της κάθε χώρας και της κάθε πόλης. Όταν ο Νότος έχει το θράσος να πηδήσει αυτό το τείχος για να βρεθεί εκεί που δεν πρέπει, ο Βορράς τού υπενθυμίζει βίαια που είναι η θέση του. Το ίδιο συμβαίνει και με τις εισβολές από τα καταραμένα μέρη κάθε χώρας και κάθε πόλης.
Ο Ουρουγουανός συγγραφέας θυμίζει όσα έγιναν στη Νάπολη της Ιταλίας, όταν εκείνη τόλμησε ν’ αμφισβητήσει την κυριαρχία της Γιουβέντους, της Ρόμα, της Μίλαν και της Ίντερ και να πάρει το πρωτάθλημα…Στην Ελλάδα ήταν η Λάρισα που τόλμησε «να βγάλει τη γλώσσα» στους μεγάλους του ελληνικού ποδοσφαίρου και να διεκδικήσει το πρωτάθλημα…Κι εκείνοι βρήκαν ξαφνικά κοδεΐνη στα ούρα ενός ποδοσφαιριστή της του Τσίγκοφ…
Ακολούθησε η εξέγερση της τοπικής κοινωνίας, όταν η ποινή κρίθηκε εξοντωτική για την Λαρισινή ομάδα και η δικαίωση στα δικαστήρια που έστεψε πρωταθλήτρια την ομάδα που έμελλε να μείνει στην ιστορία για την ποιότητα του παιγνιδιού της…
Ο άνθρωπος που έγινε αφορμή ώστε να κοπεί η Ελλάδα στα δύο πριν από τριάντα ακριβώς χρόνια, σήμερα είναι τελωνειακός υπάλληλος. Φοράει την πράσινη σκουρόχρωμη στολή της Βουλγαρικής τελωνιακής υπηρεσίας και ελέγχει τα διαβατήρια στα σύνορα της χώρας με την Ελλάδα στο Ορμένιο. Όπου, το περίφημο Τριεθνές, τα σύνορα δηλαδή Ελλάδας – Τουρκίας – Βουλγαρίας.
Μάρτιος 2018: Ο άνθρωπος που έγινε αφορμή ώστε να κοπεί η Ελλάδα στα δύο πριν από τριάντα ακριβώς χρόνια, σήμερα είναι τελωνειακός υπάλληλος. Φοράει την πράσινη σκουρόχρωμη στολή της Βουλγαρικής τελωνιακής υπηρεσίας και ελέγχει τα διαβατήρια στα σύνορα της χώρας με την Ελλάδα στο Ορμένιο. Όπου, το περίφημο Τριεθνές, τα σύνορα δηλαδή Ελλάδας – Τουρκίας – Βουλγαρίας.
Παρακολουθεί φυσικά ποδόσφαιρο – άλλωστε υπήρξε προπονητής ακαδημιών ποδοσφαίρου – και χαίρεται για τις νίκες της ΑΕΛ («είδα το ματς με την ΑΕΚ, κέρδισε 2 – 1 η ΑΕΛ» θα μας πει), αλλά και εκπλήσσεται με όσα συμβαίνουν στο ελληνικό ποδόσφαιρο: «μπήκε ο άλλος με το πιστόλι στο γήπεδο»!…
Ο Γκιόρκι Τσίγκοφ έγραψε τη δική του ιστορία στο ελληνικό ποδόσφαιρο…Σύντομη, καθότι είχε διάρκεια μόλις ενός χρόνου («το κομμουνιστικό καθεστώς δεν μας έδινε άδεια να παίξουμε σε μια ξένη χώρα πάνω από ένα χρόνο») αλλά σημαντική, καθώς η ανίχνευση κοδεΐνης στα ούρα του, στο αντιντόπινγκ κοντρόλ μετά τον αγώνα της Λάρισας με τον Παναθηναϊκό τον Δεκέμβριο του 1987, έγινε αφορμή να παραλύσει η ζωή στην κεντρική Ελλάδα και να διακοπεί κάθε συγκοινωνία.
«Όχι εγώ δεν ήμουν κομμουνιστής»… Μόνον ο Γκμόχ με αποκαλούσε «κομμουνιστή»…
Αιτία, η αφαίρεση 4 βαθμών από την επελαύνουσα τότε «ομάδα – όνειρο» και ο εξ αυτής «ξεσηκωμός» των Λαρισαίων φιλάθλων: οι αλλεπάλληλες διαδηλώσεις, οι αποκλεισμοί της εθνικής οδού, οι γιγαντιαίες συγκεντρώσεις, οι πύρινοι λόγοι των εκπροσώπων των τοπικών αρχών: του Δημάρχου, του Νομάρχη, των βουλευτών όλων των κομμάτων, ακόμη και του Μητροπολίτη που διαδραμάτισε μάλιστα πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα εκείνης της εποχής. Γεγονότα, τόσο επίκαιρα μετά τα πρόσφατα της Θεσσαλονίκης, που έληξαν με αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για το ντόπινγκ (δεν τιμωρείται έκτοτε η ομάδα, αλλά ο ποδοσφαιριστής) και επιστροφή των βαθμών στη Λαρισινή ομάδα που αναδείχθηκε δικαίως πρωταθλήτρια (η μόνη επαρχιακή ομάδα που τα κατάφερε στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου)…
Πως τα βίωσε ολ’ αυτά ο πρωταγωνιστής εκείνης της ιστορίας;
Συναντήσαμε τον βετεράνο ποδοσφαιριστή στο σαλόνι του ξενοδοχείου «Σβιλένα» στο Σβίλεγκραντ της Βουλγαρίας. Στα σύνορα Ελλάδας – Βουλγαρίας – Τουρκίας με πληθυσμό 18.000 κατοίκων, το Σβίλεγκραντ διεκδικεί επαξίως τον τίτλο του «Λας Βέγκας» της Βαλκανικής χερσονήσου: «έχουμε 15 καζίνο», μας λέει ο Τσίγκοφ «και καθημερινά εκατοντάδες επισκέπτες από Ελλάδα και Τουρκία, που έρχονται για να τζογάρουν…».
Στο φως της ημέρας η πόλη είναι το ιδανικό σκηνικό για αυτόχειρες…Πλήρης ακινησία…«Εκκωφαντική» μελαγχολία…Με το που σουρουπώνει όμως και οι δεκάδες τεράστιες πινακίδες από νέον φωτίζονται, η ατμόσφαιρα χρωματίζεται με χρώματα σκληρά σαν του σινεμασκόπ, προκαλώντας τον προσερχόμενο πολυεθνικό, ανδρικό – κυρίως – πληθυσμό είτε με ζάρια, είτε με βαλέδες και κουλοχέρηδες και φυσικά σέξι τρυφερές υπάρξεις…Είναι η ώρα που το κίτς βαλκανικό «Βέγκας» ζωντανεύει…
«Πέρασε τις προάλλες, ένας Τρικαλινός από τα σύνορα και του μίλησα ελληνικά» μας λέει…«Πού τάμαθες τα ελληνικά;» με ρώτησε. «Στη Λάρισα» του λέω…«Ξέρεις τη Λάρισα;». «Μόνο την ξέρω! Έχω παίξει στο Αλκαζάρ…Πήρα πρωτάθλημα με τη Λάρισα!»…
Ο Γκιόρκι Τσίγκοφ στα 61 του πλέον, δεν έχει ως κύρια ασχολία το ποδόσφαιρο…Είναι γκριζομάλλης, κουβαλάει το βάρος της ηλικίας του και προδίδουν τη σχέση του με την «στρογγυλή θεά», μόνο τα στραβά του πόδια…Μιλάει λίγα ελληνικά κι αυτά τον συνδέουν με τη Λάρισα: «Πέρασε τις προάλλες, ένας Τρικαλινός από τα σύνορα και του μίλησα ελληνικά» μας λέει…«Πού τάμαθες τα ελληνικά;» με ρώτησε. «Στη Λάρισα» του λέω…«Ξέρεις τη Λάρισα;». «Μόνο την ξέρω! Έχω παίξει στο Αλκαζάρ…Πήρα πρωτάθλημα με τη Λάρισα!»…
«Στην Αλεξανδρούπολη» συνεχίζει «έμενα σ’ ένα ξενοδοχείο με τη γυναίκα μου: «έχεις τηλεόραση να δούμε τη Λάρισα;» ρωτάω τον ρεσεψιονίστ…«Τη Λάρισα, θέλεις να δεις» μου λέει αυτός με έκπληξη…Όλοι ζητάνε τηλεόραση να δουν τον ΠΑΟΚ, τον Ολυμπιακό, τον Παναθηναϊκό»…«Εγώ τη Λάρισα, θέλω να δω, του λέω, έπαιξα στο Αλκαζάρ!»
Το λέει και λάμπουν από χαρά τα μάτια του…Άλλωστε, το 1987 που ήρθε στη Λάρισα ήταν η πρώτη φορά που βγήκε από τη Βουλγαρία…«Με είδε ο Οράσιο Μοράλες σ’ ένα ματς που έδινε η ομάδα μου, η «Έταρ Βέλικο Τερνοβο» με τη Στάρα Ζαγόρα…Προφανώς, του άρεσα και με πήρε στη Λάρισα…».
«Ωραία χρόνια» θυμάται…«Πρωτόγνωρες εμπειρίες για ένα Βούλγαρο: πολλά μαγαζιά, αφθονία αγαθών, καφετέριες, εστιατόρια, ελεύθεροι άνθρωποι…Έμενα με τη γυναίκα μου και τον μικρό μου γιο στο κέντρο της πόλης, λίγα μέτρα δίπλα απ’ το σπίτι μου μάλιστα, ήταν το ΚΑΠΑ ΚΑΠΑ ΕΨΙΛΟΝ» λέει και γελάει…Στην παρατήρησή μου ότι στη Λάρισα πρέπει να αισθάνονταν οικεία, γιατί το ΚΚΕ είχε υψηλά ποσοστά κι ο δήμαρχος ήταν κομμουνιστής, αντιδράει: «όχι εγώ δεν ήμουν» λέει…Μόνον ο Γκμόχ με αποκαλούσε «κομμουνιστή»…
Δεν είχα καμία ενοχή, ακόμη κι όταν αρχικά τιμωρήθηκα, γιατί γνώριζα τι ακριβώς είχε συμβεί…Σοκαρίστηκα βέβαια, όταν μου είπαν ότι βρέθηκα ντοπαρισμένος με κοδεΐνη, αλλά ήξερα ότι δεν μπορεί να είναι αληθινό…
«Ήρθε ένα βράδυ στο σπίτι, έκανε έφοδο τότε στα σπίτια των ποδοσφαιριστών να δει αν κοιμόμαστε ή αν γυρνάμε έξω…Άνοιξε η γυναίκα μου και μπαίνοντας στο σπίτι ο Πολωνός είδε στο τραπέζι το ημερολόγιό μου…Εγώ κρατούσα κάθε μέρα ημερολόγιο, με λεπτομέρειες από το τι κάναμε στην προπόνηση…Μου λέει: «εσύ κομμουνιστή τι γράφεις εδώ; Όλο το πρόγραμμα της προπόνησης; Το ξέρεις ότι εγώ πλήρωσα λεφτά για να τα μάθω αυτά; Πήγα στη Γιουβέντους, στη Μάντσεστερ Γιουνάϊτετ για να δω τις μεθόδους τους και συ τα κλέβεις;».
Παράξενος άνθρωπος ο Πολωνός;
Παράξενος…Γύριζε με ένα ποδήλατο στις γειτονιές και ρωτούσε τον έναν και τον άλλο…Ήξερε τα πάντα για τον καθένα μας!…Έκανε εφόδους, μας παρακολουθούσε…Καλός προπονητής…
Ποιο ήταν το μυστικό της επιτυχίας εκείνης της ομάδας;
Πειθαρχία! Σεβασμός στη διοίκηση. Άνθρωποι σεμνοί και εργατικοί. Τα λεφτά πάντα «ήταν στην ώρα τους»…Σπάνιο πράγμα!..Ο πρόεδρος ο Στέλιος Καντώνιας κύριος με τα όλα του! Μου νοίκιαζε σπίτι στο κέντρο της πόλης, φρόντιζε για όλα!…Θυμάμαι ότι κάθε Πέμπτη μας πήγαιναν για φαγητό σε μια ταβέρνα στον Τύρναβο…Τρώγαμε δυο ολόκληρα αρνιά (το λέει με θαυμασμό)!!! Παϊδάκια, σαλάτες, κοκορέτσι!…Στη γιορτή του προέδρου, ο Στέλιος Καντώνιας μας πήγε στο «Ρίο»…Δεν είχαμε ξαναδεί τέτοια πράγματα εμείς εδώ στη Βουλγαρία: ωραίο φαγητό, ωραία εξυπηρέτηση, ωραία ποτά…Είχαμε οικογενειακή ατμόσφαιρα στην ομάδα…Καλοί ποδοσφαιριστές, χωρίς ανταγωνισμούς…Εξαιρετικός προπονητής με ωραίες ιδέες…Σοβαρή διοίκηση…Και πάνω απ’ όλα ο κόσμος που γέμιζε κάθε Κυριακή το γήπεδο…
Στη γιορτή του προέδρου, ο Στέλιος Καντώνιας μας πήγε στο «Ρίο»…Δεν είχαμε ξαναδεί τέτοια πράγματα εμείς εδώ στη Βουλγαρία: ωραίο φαγητό, ωραία εξυπηρέτηση, ωραία ποτά…Είχαμε οικογενειακή ατμόσφαιρα στην ομάδα…
Ένιωσες κάποια στιγμή ότι αυτά που δημιουργούσε αυτή η ωραία ατμόσφαιρα θα μπορούσαν να καταστραφούν εξ αιτίας σου;
Ποτέ!…Δεν είχα καμία ενοχή, ακόμη κι όταν αρχικά τιμωρήθηκα, γιατί γνώριζα τι ακριβώς είχε συμβεί…Σοκαρίστηκα βέβαια, όταν μου είπαν ότι βρέθηκα ντοπαρισμένος με κοδεΐνη, αλλά ήξερα ότι δεν μπορεί να είναι αληθινό…Δεν ήταν σίγουρο άλλωστε, ότι επρόκειτο να αγωνιστώ στο ματς εκείνο με τον Παναθηναϊκό, μ’ έβαλε ο Γκοχ για ένα 15λέπτο…Προερχόμουν από τραυματισμό και είχα έρθει μια εβδομάδα στη Βουλγαρία για αποθεραπεία: την αγωγή που μου έδωσε ο γιατρός εδώ, την γνώριζε ο γιατρός της ομάδας στη Λάρισα, δεν υπήρχε κάτι επιλήψιμο…Το γνώριζαν οι παράγοντες της ομάδας και δεν με άφησαν ούτε λεπτό εκτεθειμένο, η διοίκηση μου φέρθηκε άψογα, με στήριξαν διότι γνώριζαν ότι δεν υπήρχε πρόβλημα…Κι οι λίγοι φίλοι που είχα στη Λάρισα, μου συμπαραστάθηκαν…
Θυμάμαι, βγήκα το πρωί της επομένης από το σπίτι με τη γυναίκα μου και τον γιό μου κι είδαμε όλες οι εφημερίδες της Ελλάδας που ήταν κρεμασμένες στα περίπτερα να έχουν στην πρώτη σελίδα τη φωτογραφία μου! Λέω «δεν είναι δυνατόν».
Ένιωθες άσχημα όλο αυτό το διάστημα…Αγωνία μέχρι να τελειώσει θετικά η υπόθεση;
Θυμάμαι, βγήκα το πρωί της επομένης από το σπίτι με τη γυναίκα μου και τον γιό μου κι είδαμε όλες οι εφημερίδες της Ελλάδας που ήταν κρεμασμένες στα περίπτερα να έχουν στην πρώτη σελίδα τη φωτογραφία μου! Λέω «δεν είναι δυνατόν». Στη Βουλγαρία τότε οι αθλητικές ειδήσεις ήταν ένα μονόστηλο!…Μετά, άρχισαν οι διαδηλώσεις, έκλειναν οι φίλαθλοι τους δρόμους, τις σιδηροδρομικές γραμμές, σταματούσαν τα τρένα, έκαιγαν λάστιχα…
…Και το σύνθημα «Τσίγκοφ κατούρα να γίνουμε μαστούρα» δονούσε την ατμόσφαιρα (γέλια)!…
Δεν το θυμάμαι αυτό…Θυμάμαι όμως τα δικαστήρια (του δείχνουμε τη φωτογραφία του στον αθλητικό δικαστή: «πω – πω πως ήμουν! Τριανταενός ετών τότε, νεότατος» λέει) και το έντονο ενδιαφέρον της Βουλγαρικής πρεσβείας για την υπόθεση…Το κομμουνιστικό καθεστώς τότε, αντιμετώπιζε τους ποδοσφαιριστές που αγωνιζόμασταν στο εξωτερικό ως πρεσβευτές του και δεν ήθελε να το δυσφημούμε…Έστελνε λοιπόν, εκπροσώπους στα δικαστήρια να παρακολουθούν την εξέλιξη της υπόθεσης, αλλά κι εγώ τηλεφωνούσα συνέχεια στην πρεσβεία για να μαθαίνω την πορεία της υπόθεσης…
Αν αποδεικνυόταν ότι ήσουν ντοπαρισμένος;
Θα είχα τελειώσει από ποδοσφαιριστής, θα είχε τελειώσει για μένα οτιδήποτε με το ποδόσφαιρο, θα ήμουν στιγματισμένος…Τελικά, αθωώθηκα…Δεν τιμωρήθηκα και συνέχισα την επόμενη χρονιά στην Κύπρο όπου πήρα, μετά την ΑΕΛ, πρωτάθλημα και με την Ομόνοια…Κόντρα μάλιστα, στην ομάδα του Μουλάμπα Κανιέμπα, του δεύτερου ξένου της πρωταθλήτριας ΑΕΛ, που ήρθε κι αυτός την επόμενη χρονιά στην Κύπρο και μου τηλεφωνούσε συνέχεια «Γκιόρκι έλα να τα πούμε…». Χαθήκαμε όμως…Ποιος ξέρει που να είναι τώρα…
Διατηρείς επαφές με τη Λάρισα;
Μπα…Έχω έρθει δύο ή τρεις φορές από τότε, πέρασαν πολλά χρόνια…Αλλά, τώρα πρέπει να ξανάρθω για να πάρω μια βεβαίωση που τη χρειάζομαι για τη σύνταξη…Θυμάμαι όμως, την ωραία ζωή, τους φίλους που έκανα εκεί: τον Αντρέα που είχε το ψητοπωλείο του Αδάμου στην Πανός, τον φίλο μου τον Μπατζικώστα που πηγαίναμε για κυνήγι και τους συμπαίκτες μου: τον Πλίτση, τον Αλεξούλη (καλό παιδί και πολύ καλός ποδοσφαιριστής, να του δώσετε χαιρετισμούς), τον Γιώργο τον Αγορογιάννη, τον Μητσιμπόνα, τον Γκαλίτσιο, τον Τσιώλη, τον Κυριλλίδη, τον Καραπιάλη που ήταν μικρός ακόμη, τον Βαλαώρα…Περισσότερο συμπαθούσα (γελάει) την αριστερή πλευρά στην οποία έπαιζα κι εγώ: τον Κολομητρούση, τον Βουτυρίτσα που ήταν πολύ έξυπνος χαφ, τον Βαλαώρα, ά και τον Μιχάλη τον Ζιώγα τον σέντερ φορ…Βρήκα τις προάλλες εδώ τον Κρίστο Μπόνεφ που πέρασε ως προπονητής από τη Λάρισα και συζητούσαμε για το πόσο ωραία περάσαμε εκεί…Θυμάμαι ότι ο Μοράλες μου είχε πει κάτι που μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση: «δεν φεύγω από τη Λάρισα για την Αργεντινή, μ’ αρέσει εδώ»…Είναι ακόμη στη Λάρισα; Ωραίος τύπος, εξαιρετικός άνθρωπος…Αυτός μ’ έμαθε να πίνω φραπέ! Έπινε 6 -7 φραπέδες την ημέρα!…
Έχω έρθει δύο ή τρεις φορές από τότε στη Λάρισα, πέρασαν πολλά χρόνια…Αλλά, τώρα πρέπει να ξανάρθω για να πάρω μια βεβαίωση που τη χρειάζομαι για τη σύνταξη…
Η συνάντησή μας θα κλείσει με εξιστόρηση των αναμνήσεών του…Σχεδόν συγκινημένος θα θυμηθεί ότι δεν έγινε πλούσιος από το ποδόσφαιρο γιατί τον μισό μισθό τον έπαιρνε το κράτος…«Έπαιρνα πάντως, σε δολάρια όσα κι ο πρέσβης της Βουλγαρίας στην Ελλάδα κι απ’ ότι μου είπαν λίγο περισσότερα από τον δήμαρχο (γελάει)!»…
Θυμάται τα δύο γκολ που έβαλε κόντρα στον Άρη Θεσσαλονίκης, το γκολ στην Κρήτη κατά του ΟΦΗ (και ρωτάει αν ζει ο Γκέραντ), το γκολ που έβαλε στην ΑΕΚ…Θυμάται ότι δεν τον γιουχάϊσαν ποτέ οι φίλαθλοι και σχεδόν φιλοσοφεί: «άλλωστε δεν έπαιξα πολλά χρόνια για να με βαρεθούν…Όταν παίζεις πολλά χρόνια έρχεται η φθορά στις σχέσεις με τους φιλάθλους…».
Ήταν σκευωρία τελικά η υπόθεση της κοδεΐνης;
Αυτό πιστεύω…Πετούσε τότε η ομάδα…Με νίκη επί του Παναθηναϊκού φεύγαμε οκτώ βαθμούς μπροστά και τότε η νίκη έδινε μόνον δύο βαθμούς…Ευτυχώς, τέλος καλό, όλα καλά κι είμαι χαρούμενος που συνέβαλα στην κατάκτηση της πρώτης θέσης και δεν στέρησα το πρωτάθλημα από την καλύτερη επαρχιακή ομάδα…Το μόνο που μου λείπει είναι η φανέλα μου, η φανέλα της ΑΕΛ…Έφυγα βλέπεις, τόσο βιαστικά για την Κύπρο που δεν πρόλαβα να την πάρω…Έχω μόνο φωτογραφίες για να συντηρώ τις αναμνήσεις μου…
Το μόνο που μου λείπει είναι η φανέλα μου, η φανέλα της ΑΕΛ…Έφυγα βλέπεις, τόσο βιαστικά για την Κύπρο που δεν πρόλαβα να την πάρω…
Αποχαιρετώντας τον, στη διαδρομή προς τα σύνορα, οι νταλίκες που περιμένουν να εισέλθουν από τη Βουλγαρία στην Τουρκία σχηματίζουν ουρά 5 χιλιομέτρων για να περάσουν από τον τελωνειακό έλεγχο…Ο άνθρωπος που έγινε η αιτία να αποκλειστεί η εθνική οδός και να κοπεί η Ελλάδα στα δύο, σε λίγο θα βάλει τη στολή του και θα αναλάβει υπηρεσία ώστε η κυκλοφορία να συνεχιστεί ομαλά…
